Sau khi tiêm chủng, việc trẻ xuất hiện các phản ứng như sốt, sưng đỏ tại vị trí tiêm hay quấy khóc là điều rất phổ biến. Mặc dù hầu hết các triệu chứng này đều nhẹ và sẽ tự khỏi, cha mẹ cần trang bị cho mình kiến thức để phân biệt đâu là phản ứng thông thường và đâu là những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách chăm sóc trẻ và theo dõi sát sao sau tiêm chủng, đảm bảo mọi bất thường đều được can thiệp kịp thời.
1. Các phản ứng thường gặp ở trẻ sau tiêm chủng
Hầu hết các phản ứng sau tiêm chủng ở trẻ đều ở mức độ nhẹ, chẳng hạn như sốt hoặc sưng đau tại chỗ tiêm, và có thể tự khỏi. Điều này thực chất là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng tốt và xây dựng hệ miễn dịch bảo vệ cơ thể.
Sốt: Đây là phản ứng phổ biến. Sốt thường nhẹ và tự hết trong vòng 1-2 ngày.
Cách xử trí: Khi trẻ sốt dưới 38°C, mẹ chỉ cần theo dõi và chườm ấm (dùng nước có nhiệt độ thấp hơn thân nhiệt 1-2°C). Khi trẻ sốt trên 38.5°C, cần dùng thuốc hạ sốt (Paracetamol hoặc Ibuprofen) theo đúng liều lượng chỉ định dựa trên cân nặng.
Phản ứng tại chỗ tiêm: Vết tiêm có thể bị sưng, đỏ, đau hoặc thậm chí bầm tím nhẹ. Hiện tượng này thường tự biến mất.
Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối không đắp bất cứ thứ gì (chanh, khoai tây, lá cây…) lên vết tiêm, không chườm đá hay chườm nóng. Với vắc-xin BCG, việc xuất hiện mụn mủ và để lại sẹo sau vài tuần là hoàn toàn bình thường.
Những phản ứng như sốt nhẹ trong 24 giờ hay đau sưng tại chỗ tiêm là bình thường
Các phản ứng khác:
Phát ban: Một số vắc-xin như Sởi-Quai bị-Rubella hoặc Thủy đậu có thể gây phát ban giả bệnh sau 5-12 ngày, nhưng số lượng ít và tự hết.
Rối loạn tiêu hóa nhẹ: Trẻ tiêm vắc-xin Rotavirus có thể đi ngoài phân lỏng vài lần trong ngày, nhưng thường tự khỏi sau 1-2 ngày.
Triệu chứng giả cúm: Tiêm vắc-xin cúm có thể gây hắt hơi, sổ mũi nhẹ, tự hết nhanh chóng.
Quấy khóc, biếng ăn: Đây là phản ứng bình thường khi cơ thể trẻ khó chịu.
2. Các phản ứng nặng hơn của trẻ sau tiêm
Dù những phản ứng này rất ít khi xảy ra, đây lại là tình huống cần được can thiệp y tế khẩn cấp. Do đó, cha mẹ cần nhận biết sớm các dấu hiệu và đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.
Phản vệ: Xảy ra ngay hoặc trong vòng 2 giờ đầu sau tiêm ở trẻ với các dấu hiệu: khó thở (thở khò khè, co thắt), phù nề mặt/môi/mắt, nổi mề đay toàn thân, chân tay lạnh, tím tái.
Sốt cao liên tục: Trên 38.5°C dù đã dùng thuốc hạ sốt.
Khóc thét dai dẳng: Trẻ khóc thét không dỗ được, kéo dài trên 3 giờ.
Co giật: Có thể kèm theo sốt hoặc không, cần được cấp cứu kịp thời.
Áp xe tại chỗ tiêm: Vết tiêm sưng to, sờ thấy mềm, có mủ, biểu hiện nhiễm trùng.
Nhiễm khuẩn huyết: Trẻ có biểu hiện nhiễm trùng toàn thân nặng, sốc (li bì, da tái, chân tay lạnh).
3. Hướng dẫn theo dõi và chăm sóc trẻ tại nhà
Việc theo dõi và chăm sóc trẻ đúng phương pháp đóng vai trò quan trọng, giúp con yêu nhanh chóng khỏe mạnh và vượt qua một cách an toàn.
A. Lịch trình theo dõi:
Tại cơ sở tiêm chủng: Bắt buộc theo dõi bé ít nhất 30 phút để kịp thời phát hiện các dấu hiệu phản vệ.
Tại nhà (24 – 48 giờ tiếp theo): Tiếp tục theo dõi sát các dấu hiệu:
Toàn trạng: Tinh thần (tỉnh táo hay li bì), nhiệt độ.
Ăn, ngủ: Có bú/ăn được không? Có ngủ quá nhiều?
Hô hấp: Nhịp thở có đều hay bất thường?
Da: Có phát ban, nổi mề đay?
Vết tiêm: Có sưng to, đỏ lan rộng?…
B. Cách chăm sóc:
Dinh dưỡng: Cho trẻ bú mẹ/ăn uống đầy đủ, có thể tăng cữ bú hoặc cho uống nhiều nước hơn. Ưu tiên thức ăn dạng lỏng, dễ tiêu hóa.
Sinh hoạt: Mặc quần áo thoáng mát, thoải mái. Kiểm tra trẻ thường xuyên, đặc biệt vào ban đêm.
Khi trẻ sốt/đau: Dùng thuốc hạ sốt giảm đau theo chỉ định của bác sĩ. Chườm ấm để giúp trẻ dễ chịu.
Với vết tiêm: Tránh đè ép, chạm vào vết tiêm. Không bôi, đắp bất kỳ thứ gì.
Không dùng aspirin, không dùng thêm các thuốc ho và hạ sốt khác
C. Dấu hiệu cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay:
Trẻ sốt cao trên 39°C không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
Co giật, li bì, khó đánh thức.
Khó thở, tím tái, thở rút lõm lồng ngực.
Khóc thét dai dẳng trên 3 giờ.
Nổi mề đay toàn thân, chân tay lạnh, nổi vân tím.
Bỏ bú hoàn toàn, nôn trớ nhiều.
Vết tiêm sưng cứng, đỏ lan rộng kèm theo sốt.
Việc chăm sóc trẻ sau tiêm chủng đúng cách sẽ giúp hành trình bảo vệ sức khỏe của con trở nên an toàn và nhẹ nhàng hơn. Bố mẹ hãy là người đồng hành thông thái, bình tĩnh theo dõi và can thiệp kịp thời, đảm bảo cho con một nền tảng sức khỏe vững chắc.
0 Bình luận